Te ‘a’ai o PAI

TE 'A'AI NO MOU'A PUTA

(Ua tuatapapahia teie 'a'ai i te area matahiti 1980;ua amui mai o Papa Paraurahi,papa Matarau, papa Harris, mama Thérèse Jones …e te pupu arioi. Teie ia o tei tape'a hia mai ia au i te mau tapa'o e vai ra i Tahiti e i Moorea)

TUHAA MATAMUA: TE OHO MATAMUA:

I mutaa iho ra i te tau 'auriuri, i te mata'eina'a e te taha fenua ra o FATUTIRA, o TA'IHIA te arii nui.

Tei roto ia na te mana no te faatere i te vaa mata'einaa.Tei roto ia na te mana a te mau tahu'a ia au i te faanahoraa a te atua Tane i haamori i tera ra anotau.

Ia au i te peu o tei matauhia, i te tau auhuneraa, e pûpû te vaa mata'einaa te oho matamua na te atua. Na te ta'iraa pahu e faa'ite i te vaa mata'einaa o tei ruru i ni'a i te tahua o TE-TI'ARAA-O-PERE, te tere mai nei te vaa, o te afa'i te oho i mua i te aro o TA'IHIA-ARII.

Inaha, ua 'ore te ta'iraa o te pahu e ua tupu te maere i roto i te arii e tae noa atu i te vaa mata'einaa.

Na REHIE-TOA i tape'a te oho matamua na roto i te hinaaro e te hia'ai a tana vahine o HUAURI. Ua tô ho'i 'oia i to raua matahiapo.

Ruru iho ra o TA'IHIA-ARII i te Toohitu, te hui matahiapo e te Atutoa i ni'a i tona paepae. E teie te uiraa hope'a a TA'IHIA-ARII i te tahu'a nui ra o ARUE-ITE-FATU-NUI:

''Ua tape'a hia te oho matamua. E topa anei te utu'a i ni'a i te vaa mata'einaa?''

Teie te pahonoraa a te atua na roto i te vaha o te tahu'a:

''O REHIA-TOA te tumu o te fifi.E topa ihoa te utu'a i ni'a iana.''

Ti'a atu ra o TA'IHIA-ARII i mua i te aro o te vaa mata'einaa mai te faa'ite atu i te pahonoraa a te atua e tana iho poro'i tamarû:''A ho'i ma te hau!''

Fanau atu ra o HUAURI i ta raua matahiapo o HINA. Ua paari a'e ra.

I reira te tupuraa tona mana'o e haere 'oia e mata'ita'i i te hinuhinu o te mou'a e te heeuri o te faa.Tupu iho ra te ho'e ohipa i ni'a iho i tona tere. Farerei a'e ra o HINA i na vahine tahutahu no te mou'a ra o TAHUAREVA.

Arata'i hia atu ra 'oia i ni'a i te ho'e mato tarere, turai hia atu ra 'oia i raro, mate atu ra. Ua riro taua mate nona ra ei faatupuraa i te UFI TUMU no te mou'a. Ua tia'i na metua, ua imi i ta raua tamahine, aita i itea hia.

Tô faahou iho ra o HUAURI i te piti o ta raua tama. I reira tona parauraa:

''Te hia'ai nei au i te ufi o te mou'a!''

Te tumu ia o te tere o REHIA-TOA i ni'a ia TAHUAREVA. I reira tona farereiraa i na vahine tahutahui. Ua ui mai ra:

'' E aha te tumu o to 'oe tere?

-''Te imi nei au i te ufi o te mou'a!''

Arata'i hia atu ra oia i te hiti o taua mato ra, faaite hia atu ra:''Tera i raro te tupuraa o te ufi ta 'oe e imi nei!''

Pou atu ra o REHIA-TOA i te tumu o te mato,heru atu ra i taua ufi ra. I reira taua ufi ra na vahine tahutahu ra i te tura'iraa atu i te ho'e ofa'i i ni'a iho iana.

E teie te reo hope'a hope'a o REHIA-TOA:

'' Ua 'ite hia e au te mâ'a ta ta'u vahine i hia'ai. Aita ra 'oia i 'amu''

Ua riro ho'i 'oia ei FAU TUMU no te mou'a.

Ua tia'i te metua vahine, ua imi i tana tane, aita ra i iteahia.

Opua iho ra o HUAURI e faaru'e ia FATUTIRA, e ho'i na te roaraa o te fenua i OUTUMAORO, ia fanau 'oia i ni'a i tona iho pû marae ia PU-TIARE-I-TE-URU-OFA'I. Inaha, ua fanau iho ra oia i tana tama. Aita ra ho'i oia i faatopa i te i'oa no te mea e 'ere te hoho'a taata. Pûpû atu ra i taua tama ra i mua i te aro o te atua. E teie tana i poro'i:

"E TAAROA,e! A rave i ta'u taiti.Mai te mea e, e hoho'a varua ino, a tape'a atu i roto i to oe ao. Mai te mea e, e hoho'a taata, a here iana, e tae noa atu i tona paariraa, afaaho'i mai iana i roto i teie nei ao."

TUHAA PITI: PAI-A-HUU, PAI-A-RAI

Faa'ue iho ra o TAAROA i te nuu atua ia haere i PU-TIARE-I-TE-URU-OFA'I e moemoe i te taotoraa o taua tama ra.Mai te peu e, e ta'oto tiraha, taparahi haapohe, tapupu e hitu tuhaa, faaru'e. Mai te peu e e ta'oto tipapa, ta'iri iana e hitu ta'iriraa. Ia ara ana'e mai, ahari e mata taehae , taparahi haapohe, ahiri e mata 'ata'ata, a rave mai.

I te ho'iraa mai te nuu atua e te tama na te marae ra, na te ho'e i roto ia ratou i haere e faa'ite ia TAAROA e ua tipapa te tama, e 'ita e hitu ta'iriraa, ua ara mai, mai te mata 'ata'ata.

Faa'ue faahou iho ra o TAAROA i te nuu atua ia faati'a hia ho'e fare potee, ei nohoraa no te tamiti, mai te haapae atu i te mâ'a no ni'a. Ua rave te mau nuu atua ia au i te faa'ueraa.Ua paari te tama i roto i te fare tei faataahia nona. Inaha, ofati atu ra '"oia i te tapu, ua 'amu ho'i oia i te mâ'a no ni'a.

Riroi atu ra o TAAROA. I reira to TAAROA amuiraa i te nuu atua no te farerei i te tama:

''Ua ofati 'oe i te tapu. Ua 'amu 'oe i te mâ'a no ni'a."

Teie te pahonoraa:

"Ua haavare 'oe ia'u!"

-"E tamaiti mau 'oe na REHIA-TOA!"

I reira to TAAROA faaiteraa i te tama te 'a'ai no tona tuahine e tona metua. I reira ato'a to te tama aniraa ia faaho'ihia ona i roto i te ao o tona metua.E teie te pahono:

"Te haama'iri nei au i to 'oe i'oa, o PAI-A-NUU, PAI-A-RA'I. E te horo'a atu nei au teie maro ei tapa'o no te toa. A ho'i ra i roto i te ao o to oe na metua!"

TUHAA TORU: PAI-TOA-A-REHIA

Ho'i mai nei o PAI i te vahi ta tona metua vahine i pûpû iana, oia o PU-TIARE-I-TE-URU-OFA'I. Inaha aita tona metua vahine i reira. Haere atu ra oia i te mata'einaa ra o FATUTIRA e te taa matamua tana i farerei, o tona iho metua vahine. Na te hoho'a o PAI i faa'ite ia HUAURI e e tamaiti ihoa oia na REHIA-TOA, i ma'iri ai tona ioa o PAI-TOA-A-REHIA. Haere atu ra o HUAURI e faaara i te mau fetii ia putuputu ratou i ni'a i te marae fetii.

Pa''uma atu ra o PAI-TOA-A-REHIA i ni'a i te mou'a ra o TAHUAREVA, taparahi atu ra i na vahine tahutahu. I reira tona ite raa te tafifi ra te UFI TUMU i ni'a i te FAU TUMU. Pou atu ra oia i raro e ua heru atu ra oia i te ufi, taâ'a iho ra i te FAU TUMU. Tapu iho ra i te omou e ua tarai te tumu ei omore nana e ua tamau iho ra te ivi-tua o na vahine tahutahu i ni'a i te hi'u o taua omore ra.

Ho'i mai nei o PAI, tanu ihora te 'auru o te fau i te muriavai, haere atu ra oia i ni'a i te marae fetii. Ua putuputu te opu fetii i ni'a i taua marae ra.

Omua iho ra o HUAURI ma te parau e:

''Teie te opu fetii ia au i ta oe faa'ueraa!''

Haamaita'i atu ra te metua vahine ia TAAROA no te fariiraa i tana tamaiti e ua faaho'i mai. Ua ti'a a'e ra o PAI i ni'a, e teie tona reo:

'' Te haamauruuru atu nei au i te opu fetii e tae noa atu i to'u metua vahine o tei amui mai ia tatou. Te topa nei au te i'oa o teie marae o PURE ORA. Ia riro teie marae ei haamoriraa na tatou ia TAAROA.

Te ti'a nei au i ni'a iho te ti'araa o to'u nei metua tane ia REHIA-TOA. O PAI-TOA-A-REHIA te i'oa o ta'u e amo i ni'a i teie marae ei haamana'oraa i te hau o to'u metua tane''

Rave atu ra o PAI-TOA-A-REHIA te omore o tana i tarai, haama'iri atu ra te i'oa o taua omore ra:O RU-FAU-TUMU , e haamoe atu ra oia ia RU-FAU-TUMU i ni'a i te ahu o PURE ORA . Pûpû atu ra o PAI-TOA-A-REHIA te UFI TUMU ia TAAROA ia riro ei mâ'a na te mau u'i ato'a.

Na te ta'iraa 'u'ana o te pahu i PURE ORA i faaara te vaa mata'einaa no FATUTIRA. Tupu iho ra te maere rahi i roto i te arii e tae noa atu i te vaa mata'einaa.

Faaue iho ra o TA'IHIA-ARII i tana mau teuteu ia haere e farerei i te tahu'a nui ra o ARUE-ITE FATU -NUI. Teie te, pahonoraa a te tahu'a:

''Te ta'iraa pahu ta outou i faaroo a'e nei, no te faa'iteraa ia e ua ho'i mai te tamaiti a REHIA o tei haapohe huna hia na te rima roa.

Ua ui mai ra te arii:

''No hea teie tama?''

Ua pahono mai ra te tahua:

''Ua tahuna te vahine a REHIA-TOA i teie tamaiti e ua ani ona i tona iho atua ia TAAROA, e faaora i tana tamaiti.

O te nuu atua tona metua tavai.''

I reira na toa e hitu no te taha fenua ra o FATUTIRA te ti'araa ma te parau e:

''Ananahi tatou e ite ai e tamaiti mau anei teie na REHIA. E fâfâ tatou i tona puai. Na roto ia i te aroraa, e itehia ai!''

Tei ni'a i te tahua o TE-TI'ARAA-O-PERE, na roto i te 'aroraa a PAI i na toa e hitu, te itaraa hia e tamaiti mau oia na REHIA. Aita o RUA-OFA'I, te toa hope'a, i mate roa atu ra, tatarahapa atu ra o PAI-TOA-A-REHIA:

'' Ua hape au i te taparahiraa ia oe no te mea e tamaiti au na te atua ra o TAAROA. Te mana o te Atua TAAROA teie i roto ia'u nei. Ua hape au i te taparahiraa ia 'oe!''

I reira, ua tui te roo o PAI-TOA-A-REHIA.I reira ato'a te ma'iriraahia te i'oa o te faa rahi ra o FATUTIRA: te faa o A-TAAROA.

TUHAA MAHA: PAI TUA RERE

Ho'i mai ra o HUAURI i OUTUMAORO i MANO-TAHI I PU-TIARE-I-TE -URU-OFA'I.

Tamatamata atu ra o PAI-TOA i te pee o tana omore.Tâpû atu ra oia i te ho'e faratea ei omua i taua omore ra, ia ore ia puahia. I reira tona hereraa mai. I OUTUMAORO tona metua vahine te a'oraa i tana tamaiti:

''E PAI e, vaiho ta oe omore,

E 'ere te oraraa tama'i i te oraraa 'oa'oa e te hau

A haere i to tupuna, ia HAU-RUIA ra,

Ia haapii hia oe i te parau o te aroha e te parau mau,

Te parau ti'a e te hau.

Ia ite hia ta oe faatereraa hau i ni'a i to oe iho fenua!''

I reira o PAI-TOA i te ti'araa i te 'oti'a o te fenua ra o TEFANA-I-AHURA'I, i te otu'e ra o FANATEA, i ni'a i te ho'e ohi'a mou'a o tei parau hia o TE-REI-A-VARUA oia ho'i te hi'u i TATA'A.

Hi'o atu ra o PAI-TOA ia MOU'A TAPU i te fenua ra o AIMEHO-NUI-I-TERA-RA-VARU, i pehe ai oia e:

''HONO'URA e, a rave na 'oe i te rau 'ape,

I ni'a i to taua ra paepae ia TARAA-TINI-RAU i te faa i A-TAAROA,

A tahiri na oe i te mata'i ra o MAOA'E

Ia pee te rupehu i ni'a i te fenua AIMEHO

Potua i te rai vetea e, potua i te rai vetea e,

Maoa'e te mata'i i ta'u omore ia RU-FAU-TUMU no A-TAAROA

Te TEVA-I-UTA, te TEVA-I-TAI, te TEVA-RARIRARI

Te PORIONUUe, a hi'o na ia RU-FAU-TUMU.

Ua feto'ito'i te are o te moana

Ua ruperupe te hupe o te mou'a

RU-FAU-TUMU e RU-FAU-TUMU e, afa'i na 'oe i to'u nei roo i ni'a i te fenua AIMEHO

Te omore teie a PAI-TUA-RERE, no te faa ra o A-TAAROA.

Te tamaiti a te arii no A-TAAROA o ARII-TAUA

No oe te roo o ta'u e amo nei

E faaite raa i te u'i amuri atu

O RU-FAU-TUMU te i'oa i te omore

I Pati'a hia i AIMEHO

E ore roa te reira roo e mo'e e tae noa atu i te mau u'i ato'a

RU-FAU-TUMU e, RU-FAU-TUMU e,

Peipei na vau ia oe i te otu'e TATAA

I reira ho'i au e faaineine ai i te patiaraa i AIMEHO

E PAI e, a vero, e PAI e, a vero!

Patia na vau ia RU-FAU-TUMU i ni'a i te mou'a tapuhia

Rûrû te ta ta'i o RU-FAU-TUMU na ni'a i te tua 'aivi

TUA-RERE i te pô, TUA-RERE i te ao

O MARAMA-NUI ho'i, ua he'e.

Te 'oto noa ra re vahine HEI-PUA,

Te u'i rairai, ua fati

MARAE TAPÛ E, ua tini taua i te 'aito no A-TAAROA.

 (Pehepehe a PAI: Bulletin des oceanniennes n° 028 de dec. 1928Pp 170-171-Transmis par M.Kemori qui le tenait de Me THURET)